Zo’n pasgeboren olifantje in de dierentuin, wat betekent dat achter de schermen? Drie VU-alumni – een historicus en twee biologen – vertellen hoe het is om bij Artis te werken.

Een paar jaar geleden liep ik een beetje zenuwachtig en met grote passen door Artis. Ik snelde voorbij de apen, liep straal langs de leeuwen en de gieren, en belde aan bij het monumentale pand met ‘De Volharding’ boven de deur. Net op tijd voor een sollicitatiegesprek. Aan een grote, houten tafel werd ik geïnterviewd. Het was prettig praten, maar toen ik iets zei over de hokken van de dieren, werd ik meteen gecorrigeerd: “Hokken? Nee, dat noemen wij hier verblijven!”
Ik denk niet dat het aan die opmerking lag, maar de baan ging niet door. Hoe is het dan om wél bij Artis te werken? Aan diezelfde grote tafel spreek ik drie VU-alumni: Christiane Willard die economische en sociale geschiedenis studeerde, en de biologen Charlotte Vermeulen en Sandra Smit.

Transportcoördinator

Christiane Willard coördineert het transport van dieren tussen dierentuinen. Wanneer een dier moet verhuizen, stelt zij iedereen op de hoogte, vult het papierwerk in, regelt gespecialiseerd transport en zorgt ervoor dat de dieren speciale ‘kisttraining’ krijgen van hun dierenverzorgers om hen voor te bereiden op de reis.
Ook is zij verantwoordelijk voor het fokprogramma van kleine kantjils, waarmee de soort binnen Europa op een genetisch gezond niveau blijft. “Er zijn nu ruim 60 van deze kantjils in Europa,” vertelt ze. “Afgelopen zomer ben ik zelf nog naar Frankfurt gereden met een kantjil in de auto. Met een paar medewerkers bezoeken we dan meteen een paar dagen die dierentuin en leren veel: zijn de dieren gewend aan bepaalde voeding, zijn de verblijven anders ingedeeld?”

Educatiebioloog

Charlotte Vermeulen ontwikkelt de inhoud van educatieve lesprogramma’s, traint vrijwilligers en rondleiders, schrijft artikelen, speurtochten, routes en geeft bedrijfspresentaties. Ze werkt ook veel samen met stagiairs: “Die helpen mij om met nieuwe ogen naar de natuur te blijven kijken, alsof je een dier weer voor het eerst ziet. Een giraffenjong valt bijvoorbeeld twee meter naar beneden als hij geboren wordt. Ik ken zo’n feitje al heel lang, maar een stagiair kijkt daar weer met frisse verwondering naar!”

Stagiair werd medewerker parkmanagement

Sandra Smit was een paar jaar geleden zo’n stagiair die nauw met Vermeulen samenwerkte. Sinds een jaar is ze afgestudeerd bioloog en werkt bij Artis voor de afdeling parkmanagement. “Ik ben bijvoorbeeld verantwoordelijk voor het plaatsten van prullenbakken en parasols, maar ook voor het maken van plattegronden en het schrijven van informatiebordjesbordjes over dieren, planten en erfgoed.”

Olifantendrollen

“Ik kan niet echt één type mens omschrijven,” antwoordt Smit op de vraag wat voor mens je moet zijn om bij Artis te werken. “Er zijn ook zo veel verschillende functies. Het grootste deel heeft natuurlijk wel affiniteit met de natuur.”
Voor hun werk hebben ze alle drie veel contact met medewerkers van andere afdelingen. “Toen ik laatst aan een verzorger vroeg of hij iets speciaals merkte aan onze drachtige olifant Thong Tai, zei hij dat ze andere drollen legde,” vertelt Vermeulen. “Geen bollen, zoals normaal, maar drollen met een langwerpige vorm. Blijkbaar was het olifantje zo groot dat het meer en meer op de darmen van de aanstaande moederolifant drukt.” Smit vult aan: “Ja, dat zijn leuke anekdotes voor kinderen! Dat soort kennis vind je niet zo snel online, dat moet je echt horen van iemand die met olifanten werkt.”

Gehuil

Inmiddels is olifant Thong Tai bevallen van een meisje, Sanuk, na een zwangerschap van ruim 21 maanden. “Eind 2014 belde de stamboekcoördinator van het Europese olifantenfokprogramma en informeerde Artis dat bul Mekong eraan kwam om Thong Tai te dekken,” vertelt transportcoördinator Willard. In januari 2015 vond een serie dekkingen plaats. “Het is altijd spannend, zo’n bevalling!” vervolgt ze, en nu werkt ze aan de themarondleiding ‘Paren en baren’.
Midden in het gesprek breekt er buiten een gehuil los. Zijn dat wolven? Smit lacht en zegt: “Dat hoor ik al niet eens meer.” Meteen daarna beantwoordt een olifant het gehuil met getoeter.

Kijken door bezoekersogen

Smit vindt het soms wel lastig om Artis te blijven zien door de ogen van bezoekers, maar probeert het steeds wel. “Alle achtergrondinformatie die ik zelf heb, moet ik dan loslaten. Ik loop het park in en doe alsof ik niet weet waar de leeuwen zijn. Kom ik dan bij de leeuwen uit als ik alleen de bordjes volg? Of ik doe alsof ik ergens een ijsje koop… Zie ik dan meteen een prullenbak waarin ik mijn papiertje kan weggooien?”
Vermeulen vertelt dat zij vaak tussen het publiek gaat staan als er een nieuw verhaal of wandelroute is. “Ik luister dan naar wat mensen zeggen en wat hen opvalt. Niet iedereen ziet namelijk wat wij willen dat ze zien. Bij de Maleise tapir hoor je mensen vaak zeggen dat het een miereneter is en bij de Afrikaanse wilde honden roept iedereen altijd hyena’s.”

Insectenhotel en lichtvervuiling

Heeft het werken bij Artis iets met hen gedaan? “Ik voel me thuis hier,” zegt Willard. “Ik wil graag bij een organisatie horen die mensen vertelt over de verantwoordelijkheid die zij hebben voor de natuur.” De laatste tijd wil Artis af van alleen de focus op het individuele dier, en wil mensen een boodschap meegeven over biodiversiteit.
“Dit jaar hebben we het onderwijs vernieuwd,” gaat Vermeulen verder. “We proberen leerlingen een handelingsperspectief te bieden, iets dat ze zelf zouden kunnen doen. Zo vertellen we dat kleuters een insectenhotel kunnen maken, of dat kinderen in het donker om hun huis heen kunnen lopen, om te zien waar er licht naar buiten komt. Daarmee kunnen ze lichtvervuiling beperken voor dieren en planten. Het is niet altijd makkelijk handelingsperspectief voor elke doelgroep te bedenken, maar ik ben er wel trots op als het lukt.”