Onderzoek van VU-ecoloog Bérénice Collet wijst uit dat moedermelk chemische verontreinigingen kan bevatten die kunnen leiden tot vervrouwelijking van het voortplantingssysteem van jongens. 

Wat is uit uw onderzoek gebleken?

„We zien bij pasgeborenen dat de werking van de androgenen, de groep van hormonen die voor mannelijke eigenschappen zorgt, opvallend laag is in onze monsters. Nu blijkt dat er in moedermelk stoffen zitten die de werking van de androgenen verstoren. Van de 199 moedermelkmonsters die ik heb geanalyseerd, bleken 129 stuks vervuild met anti-androgene verbindingen."

Waar komen die chemicaliën vandaan?

„Vooral van voedsel- en milieuverontreiniging. Deze chemicaliën zitten in alledaagse producten, zoals cosmetica, meubels en plastic voedselverpakkingen. Het zijn chemicaliën die na inname ongeveer een week in ons lichaam blijven zitten en deze zijn daarom niet verboden. Wanneer je de producten echter dagelijks gebruikt, is er sprake van een continue aanwezigheid. En nu blijkt dat deze chemicaliën juist gevaarlijk zijn."

Wat betekent het concreet voor de ontwikkeling van jongens?

„Veel mechanismen die androgenen nodig hebben, worden vertraagd. Ons onderzoek richt zich op de relatie tussen androgenen en cryptorchisme, ook wel een niet-ingedaalde teelbal. Dit probleem is in de eerste weken te verhelpen met een operatie. Maar wanneer dit niet of te laat wordt verholpen, kan het leiden tot een verminderde ontwikkeling van spermacellen."

„Onze hypothese is dat een verminderd androgene werking gevolgen kan hebben op de lengte van de penis, borstontwikkeling en een verlaagd libido." 

„De kiemcellen, die zich later ontwikkelen tot spermacellen, zitten dan te lang in de buikholte. Daar is de temperatuur te hoog. De ontwikkeling naar sperma verloopt hierdoor slechter of helemaal niet. Daarnaast is onze hypothese dat een verminderd androgene werking gevolgen kan hebben op de lengte van de penis, borstontwikkeling en een verlaagd libido." 

Er is eerder veel onderzoek gedaan naar moedermelk. Hoe onderscheidt dit onderzoek zich?

„Het nadeel is dat eerdere onderzoeken zich richten op één specifieke stof of klasse aan chemicaliën. Chemicaliën reageren echter heel anders wanneer deze anders gecombineerd zijn. Wij hebben hierom een nieuwe methode ontwikkeld, waarmee we alle stoffen hebben geëxtraheerd en de gecombineerde werking konden analyseren."

„Het is niet mijn doel om moeders te ontmoedigen om borstvoeding te geven."

In uw onderzoek spreekt u over wat zwangeren wel of niet zouden moeten doen. Maar waarom is dat relevant gezien moedermelk pas na de geboorte wordt gegeven? 

„Moedermelk is qua samenstelling vergelijkbaar met bloed uit de navelstreng. Nu blijkt dat moedermelk vervuild is, is onze hypothese dat ongeboren baby’s via het bloed in de navelstreng ook al anti-androgene stoffen binnenkrijgen. Dit bloed is echter beperkter te verkrijgen, waardoor we hebben gekozen voor moedermelk. Mocht onze hypothese kloppen dan zou dat betekenen dat kinderen niet alleen vaak een jaar na de geboorte anti-androgene stoffen binnenkrijgen, maar ook al voordat ze het levenslicht hebben gezien."

De uitkomsten zijn cru gezien moedermelk vaak wordt gezien als de beste voeding voor baby’s. 

„Het is niet mijn doel om moeders te ontmoedigen om borstvoeding te geven. Dat maakt dit onderzoek soms ook lastig te verdedigen. Ik denk wel dat het belangrijk is om te weten waar je je kind mee voedt. We kunnen nu nog niet zeggen wat vrouwen niet moeten eten en welke verzorgingsproducten zij beter kunnen laten staan. Combinaties van chemicaliën kunnen in sommige gevallen zorgen voor een tegengaan van androgene werking en in andere gevallen zijn ze onschadelijk. Er is dus nog veel onderzoek nodig en ik hoop dat we in de toekomst richtlijnen kunnen opstellen voor zowel moeders als hun baby’s."