Babykamer klaar? Check. Nog één keer samen op vakantie? Check. Maar hoe rooi je het samen als de baby er eenmaal is? Meer dan de helft van de stellen beleeft dan een relatiecrisis, maar daar is weinig aandacht voor. Systeempsycholoog Maarten van der Linde ontwikkelde samen met de VU – waar hij in 2006 afstudeerde – een cursus. Hij deelt de belangrijkste tips met VU Magazine.

Opeens heb je er een fulltime baan bij, van je nachtrust gaat een flink stuk af. Een kind hebben is leuk, maar ook zwáár. De laatste jaren is de openheid daarover gegroeid. “Gelukkig”, zegt Maarten van der Linde, die werkt in de gespecialiseerde Jeugd GGZ en op PinkCloud een training voor jonge en aanstaande ouders aanbiedt. “De nieuwe generatie ouders is minder gesloten dan de vorige. Waar nog winst te halen valt, is openheid over de invloed die de niet-altijd-zo-roze wolk heeft op de relatie tussen de twee ouders.”

Bespreek de verschillen

Een kind komt vaak letterlijk tussen ouders in te staan, schetst Van der Linde, en in die zin komt er meer ruimte tussen twee partners: een kind vergroot de verschillen tussen twee partners uit. “Het is belangrijk deze verschillen te bespreken. Die kunnen gaan over verschillende ideeën over opvoeding en verzorging, maar ook over behoefte aan seks of tijd voor jezelf. Voor alle verschillen geldt: blijf communiceren. Niet dat je de verschillen daarmee moet opheffen. Soms doe je meer volgens de manier van de één, soms op de manier van de ander, soms een compromis, maar zorg dat je niet gaat polariseren. Praat. Ben het oneens. En doe er dan samen iets constructiefs mee. Als mensen stoppen met praten over hun verschillen en wat ze dwars zit, dan zie je dat mensen steeds minder voor elkaar gaan voelen. Dan neemt de één al afscheid, zonder dat de ander het weet.”

Na zijn studie psychologie deed Van der Linde de postdoctorale specialisatie Systeemtherapie. “Ik ben dus een soort familiepsycholoog. Tijdens mijn studie kwam ik erachter dat de transitie van partnerschap naar ouderschap een van de meest complexe en interessante overgangen in het leven is. Passing the Rubicon: als je een kind krijgt, is er geen weg meer terug en alles verandert. Daarbij werd ik tijdens deze studie zelf voor het eerst vader. Dus vanuit de theorie maar ook vanuit de praktijk onderging ik deze overgang.”

De meesten verwaarlozen hun relatie een beetje

Maar liefst 83 procent van de stellen zou door een matige tot zware relatiecrisis gaan na de geboorte van hun eerste kind. Zo veel? Van der Linde: “In 1957 kwam een vooraanstaande Amerikaanse psycholoog en wetenschapper Lemasters met het cijfer 83%. Hij werd weggehoond. Tegenwoordig is het onderzoek veel gerepliceerd, waarbij variërend per onderzoek 50 tot 90 procent van de jonge ouders het samen best wel even lastig kregen.

De eerste drie jaar na de geboorte van het kind komt er een daling in relationship satisfaction. De meeste mensen verwaarlozen hun relatie een beetje. Niet zo gek ook, want je hebt er weinig tijd voor met zo’n kleintje. Vaak zien we dat de boosdoener de ‘samenwerking in de opvoeding’ is, we noemen dat de co-parenting of co-ouderschap. Onderzoek toont aan dat als je daar niets aan doet, er over de jaren geen verandering in komt. Co-ouderschap is in de psychologie de mate waarin ouders ervaren dat ze samenwerken of elkaar tegenwerken. Belangrijke vragen hierbij zijn: voelen partners dat ze het ouderschap delen? Of heb je het idee dat je partner je niet serieus neemt of zelfs tegengewerkt in de opvoeding? Heb je het idee dat je partner jouw gezag ondermijnt? Hoe is de verzorging van het kind verdeeld?

1. Zorg dat beide ouders een aanzienlijke rol hebben in de opvoeding.
De mate van samenwerken in de opvoeding is van grote invloed op de afzonderlijke relaties van beide ouders met hun kind (Feinberg & Kan, 2008).

2. Steun elkaar in hoe je met het kind omgaat
Het is belangrijk dat je elkaar steunt in hoe je beiden met je kind omgaat, zodat je het gevoel krijgt dat jouw rol als ouder wordt gewaardeerd.

3. Heb respect voor elkaars oordeel over hoe je een kind opvoedt
Iedereen heeft andere ideeën over de opvoeding. Het is van belang dat je elkaars mening respecteert en dat niet een van de ouders steevast onderuit wordt gehaald in hoe hij/zij de opvoeding aanpakt.

4. Steek allebei apart tijd en energie in je kind
Leert de één ze schaatsen en taart bakken, leert de ander ze fietsen en vogels herkennen? Het is belangrijk dat beide ouders apart tijd en energie steken in het omgaan, spelen en verzorgen van de eigen kinderen.

5. Communiceer open met elkaar over de opvoeding
Het is van belang om jullie verschillende ideeën hierover te blijven uitwisselen. Het kan goed zijn dat er een spanningsveld blijft, maar zorg dat je niet om de goede vrede te bewaren afziet van het duidelijk maken van hoe jij erover denkt. Deel ook de leuke dingen die je kind deed of zei, het moet niet alleen maar een moeilijk gesprek zijn.

“Op een goede manier samenwerken als ouders en partners gaat met vallen en opstaan”, benadrukt Van der Linde. “Je komt juist jezelf tegen als je samen kinderen hebt. Het oneens zijn in een relatie is geen falen, het hoort erbij, het is gezond. Tegenwoordig zie je dat als het een beetje begint te rommelen in een relatie, mensen al snel zoiets hebben van het is niet meant to be. Daar komt bij dat een nieuwe partner ‘een swipe weg zit’ op Tinder en andere dating apps. Geloof me: met een nieuwe partner ga je ook fouten maken. Je ziet zelfs dat bij tweede huwelijken de kans op een scheiding groter is.”

De auteur van dit artikel had nog nooit een luier verschoond toen het eerste kind kwam, partner ook niet. We hielden rekening met een zware tijd, we gingen ervan uit dat er weinig meer zou kunnen zonder geregel en gedoe. Dat was op zich wel prettig, toen viel het niet zo tegen. Sommigen denken juist: o, die verbouwing kan mooi als de baby er is, dan ben ik toch thuis. Wat is wijsheid? Van der Linde: “Je kunt je wel degelijk voorbereiden! Het begint bij de juiste verwachtingen over het vormen van een gezin. Hoe jullie er tegenaan keken, dat is heel gezond en reëel. Daarnaast zijn er veel tips en trucs die maken dat het fundament van een gezin veel steviger wordt. Als je een huis bouwt, begin je ook met samen plannetjes maken, ideeën en dromen uitwisselen. Zo zou het ook moeten gaan als je een gezin begint.”

Toch blijft er een verschil tussen voorbereiden en het ouderschap echt ervaren. Je weet nooit helemaal hoe je gaat reageren. In zijn online training geeft Van der Linde ouders op een laagdrempelige en soms licht humoristische wijze de informatie die ze nodig hebben om samen zo gelukkig mogelijk te worden. Hieronder alvast vijf tips.

De bekende Amerikaanse psycholoog John Gottman zegt dat een gelukkige relatie tussen de ouders het mooiste cadeau voor een kind is. Het is soms wel een uitdaging. Dat hoort erbiij.

1. Zorg dat beide partners metéén in de primaire zorgrol zitten
Veelgemaakte vergissing: de vader of partner werkt na de bevalling door tot de kraamzorg weg is. Dat levert meteen een achterstand op die moeilijk is in te halen. Zorg liever dat jullie allebei tegelijk van de kraamhulp alles leren. En vergis je niet: er zijn boodschappen, klusjes en regeldingen genoeg om te doen die eerste week.

2. Geef elkaar de ruimte om te wennen aan de ouderrol
Het duurt over het algemeen tot wel 18 maanden na de geboorte totdat ouders zich echt lekker voelen in de ouderrol, praktisch én psychologisch. Bedenk: waar een kind wordt geboren, wordt ook een ouder geboren. Dus we zullen allemaal veel fouten maken. Dat moet mogen. Geef de elkaar de ruimte om zonder (te veel) commentaar de baby bijvoorbeeld aan te kleden.

3. Neem de tijd om elkaar te leren kennen in de ouderrol
De ouderrelatie is een andere relatie dan de partnerrelatie. Je moet elkaar opnieuw leren kennen in deze nieuwe relatie. Je partner zal ongetwijfeld verschillen van hoe hij/zij de verzorging aanpakt. Blijf communiceren over die verschillen.

4. Blijf communiceren over wat je lastig vindt
Net zoals je een huis moet opruimen en onderhouden, moet je ook een relatie opruimen en onderhouden. Zorg dat als je iets dwarszit met je partner, je hierover praat. Luister naar de andere kant van het verhaal.

5. Als je partner er even doorheen zit, zorg dan dat je hem/haar ontvangt
Geef niet meteen tips. Luister even naar wat hij/zij allemaal heeft te zeggen. Laat hem/haar even stoom afblazen. Kom pas een dag later met kritiek als je het er echt niet mee eens bent.

Bij de loodgieter lekt het, bij de schilder moeten de kozijnen nodig een lik verf. Hoe zit dat bij Van der Linde, die twee dochters heeft? “Ja.. ook voor ons was het een uitdaging. Het krijgen van een kind heeft zo’n impact. Ik vond het een enorme verantwoordelijkheid en dat overviel me echt. Het heeft best wel even geduurd om me comfortabel in deze rol te voelen. Daarbij hadden wij eigenlijk nog nooit echt ruzie gehad voor de komst van onze oudste. Maar dat is daarna wel veranderd. Mijn partner en ik waren beiden eerst vermijdend, maar dat zijn we nu zeker niet meer. Om een lang verhaal kort te maken: ik vind een kind krijgen de grootste verrijking van mijn leven, maar makkelijk is het niet… Wat ik zou willen meegeven: schrik niet als je moet groeien in je ouderrol, schrik niet als het af en toe pittig is, schrik niet als je een stuk meer ruzie krijgt met je partner. Bouw samen een stevige fundering, bijvoorbeeld met onze online training die je vanaf de bank, in je joggingbroek en geheel anoniem kunt doen. Zodat je samen meer kan genieten.”

> Maarten Van de Linde ontwikkelde zijn online cursus met klinisch psycholoog Heleen Riper van de VU. Wil je anoniem, kosteloos en vrijblijvend de eerste sessie doen, meld je dan aan voor de nieuwsbrief op de website van PinkCloud.

12 relatietips

Zónder baby is een harmonieuze relatie ook al best een uitdaging. Lees daarvoor 12 tips in het artikel De kunst van bij elkaar blijven, dat VU Magazine eerder publiceerde.