Professor Andrea Maier (40) is hoogleraar veroudering aan de Vrije Universiteit, werd op 33-jarige leeftijd benoemd tot de jongste hoogleraar in de interne geneeskunde in Nederland ooit en schreef onlangs het boek Eeuwig houdbaar. Daarin geeft ze antwoord op de vraag hoe we zo lang mogelijk gezond kunnen blijven. 

“Normaal neem ik altijd de trap hoor, maar ik heb net een lange vlucht achter de rug”, verontschuldigt Maier zich als we ons voor het interview naar de zesde verdieping van de VU begeven. Maier pleit er namelijk voor dat veel bewegen één van de manieren is om onze levensduur te verlengen zonder ziek te zijn. Naar de rest zijn we natuurlijk erg benieuwd. 

Je schreef onlangs Eeuwig houdbaar. Dacht je: ‘Dit onderwerp moet voor een breder publiek beschikbaar zijn?’ "Het romantische antwoord is ‘ja’. Maar eigenlijk kwamen er zóveel aanvragen voor interviews en vragen per email dat ik het boek voor mijn gevoel wel moest schrijven. Maar nu ik dat heb gedaan, vragen mensen wanneer het volgende boek uitkomt."

Waar komt die fascinatie voor veroudering volgens jou vandaan? "Het is een ziekte die honderd procent voorkomt: jij hebt het, ik heb het. Het gaat iedereen aan. De meeste mensen die met mij contact opnemen zijn rond de vijftig jaar. De tweede grote groep zijn de 75-jarigen die super vitaal zijn en die dat willen blijven. De derde groep bestaat uit 30-jarigen die zich ontzettend zorgen maken."

"Voor mij als internist is veroudering een ziekte."

Je noemt ouderdom een ziekte. Kun je dat toelichten? "Voor mij als internist is veroudering een ziekte. Wanneer je namelijk medisch gezien kijkt, zie je hoe een lichaam verandert en weet je dat de deze verandering zich uiteindelijk uit in ziektes en medicijngebruik. Als je weet hoe je dat proces afremt, moet je het een ziekte noemen. Anders kun je medisch gezien niet ingrijpen, omdat je nooit zou ingrijpen in iets dat goed is. Het heeft de naam dus nodig. De pilletjes die veroudering tegengaan worden nu ontwikkeld, en als we die uiteindelijk willen testen op mensen is de benaming noodzakelijk."

Maar is het erg om oud te worden? "Dat verschilt per persoon. Ik vind het echt prima dat mijn haar grijs wordt, dat maakt ook niet uit. Maar de meeste mensen vinden het vooral vervelend als ze fysiek of mentaal dingen niet meer kunnen doen, die zij vroeger wel konden doen. Helemaal als het consequenties heeft op het dagelijks leven. Geen boodschappen meer kunnen doen, zelfstandig opstaan of jezelf wassen.

Maar mensen zijn heel erg goed om in de eerste fase van het opmerken van het verouderingsproces - dat ligt tussen de twintig- en vijftigjarige leeftijd – te compenseren of dingen te laten. Dus als je niet meer vijf trappen op kunt, dan neem je de lift. Je wordt niet echt beperkt, want je doet het op een andere manier. Pas vanaf zeventigjarige leeftijd beginnen de echt grote, complexe dingen moeilijk te worden. Dan is het te laat om nog dingen terug te draaien. Als je mensen al op jonge leeftijd bewust maakt van het verouderingsproces, kun je vroeger ingrijpen. Dat is belangrijk. 

De tweede parameter is hoeveel ziektes je hebt. Als mensen op hun vijftigste al drie pillen slikken; voor cholesterolgehalte, de bloeddruk en mogelijk voor diabetes, vinden wij dat als maatschappij normaal. Maar hoe fijn zou het zijn als dat pas op zeventigjarige leeftijd gebeurt? Hoe kun je mensen zo lang mogelijk de dingen laten doen die zij graag willen doen en dan het liefst zonder ziektes om daarmee kosten te besparen. Dat is mijn onderzoeksterrein." 

"Het helpt dus niet als je aan een seniorenles meedoet."

Naar welk aspect van het ouder worden zie jijzelf het meest tegenop? "Ik kijk er niet tegenop, want ik ben me ervan bewust. Ik ben onlangs veertig geworden. Dat kan ik nog steeds niet geloven, want ik voel me absoluut niet zo. Ik wil biologisch jonger zijn. Daarom ga ik in Melbourne expres naar bepaalde sportlessen waar veel jonge meiden aan meedoen. Zo zie ik wat ik niet meer kan, maar wat ik wel weer wil kunnen. Je moet de referentie onder je leeftijd zoeken. Het helpt dus niet als je aan een seniorenles meedoet."

Veel bewegen klinkt als een makkelijke oplossing tegen ouderdom. Maar waarom is het toch zo moeilijk? "Omdat we allemaal intrinsiek lui zijn. We hebben soms reflectie nodig om die prikkel te voelen. Eigenlijk zou ik er elke week eraan herinnerd moeten worden wat ik nou daadwerkelijk gedaan heb. Want wij hebben allemaal de neiging om onszelf zowel fysiek als mentaal te overschatten. Als ik jou vraag hoe lang je bent en wat je gewicht is, zal je antwoorden dat je langer bent en een lager gewicht hebt. Als ik je vraag hoeveel je beweegt, is je antwoord altijd meer dan wat je daadwerkelijk doet. We weten wat een gewenst antwoord is en niemand controleert dat. Een objectieve maat dragen we nog niet met ons mee. 

Ook is de consequentie minder tastbaar. Als ik nu bepaal dat ik niet meer sport en meer eet, dan realiseer ik me niet wat dat betekent. Wanneer ik op dat moment zou weten dat ik dan over tien jaar zorgafhankelijk ben of een ziekte krijg, dan zou het helpen om andere keuzes te maken." 

Heb je verder nog tips voor een lang en gezond leven? "We weten dat voeding heel belangrijk is. Net als een goede slaaphygiëne: regelmatig en de kwaliteit ervan. Maar je moet jezelf ook dingen gunnen, en die mogen ook niet goed zijn. Zo heb ik elke week mijn vaste patatdag. Daardoor ga ik misschien niet 200 worden. Maar het is wel een bewuste keuze. Dat is mijn grootste advies: neem de regie over je eigen lichaam en leven."