Er staan weer verkiezingen voor de deur. Stemmen is een belangrijk recht. Toch vertikken sommigen het en laten om uiteenlopende redenen hun stembiljet ongeopend in de envelop zitten. We vroegen André Krouwel, politicoloog aan de VU en bedenker van het kieskompas, de veelgehoorde argumenten van niet-stemmers onderuit te halen. 

Ze (de politici) luisteren toch niet.

"Dit argument gebruiken mensen die politiek cynisch zijn. Zij zeggen dat alle politici hetzelfde zijn, maar het is een gebrek aan politieke kennis en interesse die hen niet in staat stelt om over politieke kwesties te kunnen oordelen of onderscheid te maken tussen partijen. Dus gaan alle politici op één hoop. Deep down weten deze niet-stemmers best dat de partijen verschillend zijn. Door een gevoel van onmacht en een gebrek aan feitenkennis roepen ze dat politici ‘één pot nat’ zijn om te rechtvaardigen zij thuisblijven."

Mijn ene stem maakt toch niet uit.

"Dat argument is gewoon dom. Deze mensen begrijpen niet hoe tellen werkt en moeten van mij terug naar school. Bij elke verkiezing waar niet 100 procent opkomt – en dat is dus altijd – ‘weegt’ jouw stem zwaarder dan zou moeten. Als maar 40 procent komt opdagen dan telt jouw stem 2,5 keer. Je hebt juist méér invloed dan waar je eigenlijk recht op hebt."

De waterschappen zijn zó specialistisch. Daar moeten professionals zich maar mee bezighouden.

"Dit is waar. Het is erg specialistisch en je moet je enorm verdiepen om het te begrijpen. Daarom bleef driekwart van de kiezers weg bij de eerste waterschapsverkiezingen. Maar je kunt mensen wel warm maken met een gevoel van nationale trots: de ‘waterplicht’ om te gaan stemmen. Simpelweg een campagne met de toon: “Wij zijn het beste land met water en hebben de beste dijken. Daar moeten we trots op zijn.” Maar wat je ook roept, het blijft heel technisch.

Toch zijn het wel fundamentele vraagstukken over waterstanden, flora en fauna, waterpompen en gemalen. Iedereen heeft elke dag te maken met water. In de zomer met oppervlaktewater, want we zwemmen graag. Bij deze verkiezingen haken alle groepen af, ook hoogopgeleide burgers die normaliter wel stemmen maar nu allerlei ‘smoesjes’ gebruiken en omdat ze het voor hun gevoel te druk hebben om zich hierin te verdiepen. Daarom zijn de waterschappen nu gekoppeld aan de Provinciale Statenverkiezing. Als mensen dan toch in het stemhokje zijn, vullen ze dat tweede biljet ook wel even in. Is natuurlijk niet ideaal."

Er is geen partij waar ik het honderd procent mee eens ben.

"Maar goed ook, want hoe eng zou dat zijn? Het is ook volstrekt onmogelijk. In totaal hebben 55 miljoen kiezers mijn stemhulpen ingevuld en ik denk dat minder dan 1 procent het honderd procent eens was met een partij. Zelfs in Noord-Korea zijn ze het niet honderd procent eens met Kim en dat is maar goed ook. Zelfs leiders van een politieke partij zijn het niet honderd procent eens met het formele programma. Dat is altijd een compromis tussen verschillende vleugels of fracties. Als alle VVD’ers hetzelfde zouden zijn, dan was Wilders nooit weggelopen. Overigens is hij de enige partijleider die het honderd procent eens is met zijn partij, want hij ís de partij. Niemand anders kan lid worden van de PVV. Maar in alle andere partijen denken vertegenwoordigers, bestuurders, activisten en kiezers binnen een partij natuurlijk lang niet altijd hetzelfde over belangrijke vraagstukken. En zo hoort het ook in een democratie: er zijn verschillende visies nodig om dieper na te denken hoe we complexe problemen aanpakken."

Geen enkele partij komt maar in de buurt van mijn standpunten.

"Onmogelijk. Dat geloof ik niet. Dat lijkt me een argument van mensen die niet weten wát ze moeten stemmen, waarbij kennis ontbreekt en die daarom dit argument maar gebruiken. In Nederland hebben we 27 landelijke partijen en op lokaal niveau wel duizenden. Daar zit écht wel een partij tussen waar je een flinke overlap mee hebt wat betreft politieke voorkeuren. En als je die niet kunt vinden, staat mijn deur open. Ga dan maar eens zitten en schrijf op wat jij belangrijk vindt, dan vertel ik jou binnen een uur welke partij het dichtste bij je staat."

Wil je meer lezen over het onderwerp?