Elanie Rodermond is genomineerd als Wetenschapstalent 2019, een verkiezing georganiseerd door het tijdschrift New Scientist. Met haar onderzoek wil ze aantonen waarom mensen -  en dan met name vrouwen – stoppen met criminaliteit en uiteindelijk tóch kiezen voor het juiste pad. 

Rodermond is van oorsprong journalist, maar als rechtsbankverslaggever voor een regionale krant kwam ze in aanraking met het vakgebied criminologie. Ze gooide het roer om en volgde de opleiding Criminologie aan de VU. Daar vond ze het onderwerp van haar promotieonderzoek: vrouwen en criminaliteit. 

Ze vertelt dat daar relatief lang geen onderzoek naar is gedaan. “De overgrote meerderheid van mensen die criminele activiteiten plegen is man,” zegt Rodermond. “Als we het hebben over detentiepopulatie - de mensen in de gevangenissen - dan schommelt het aandeel vrouwen rond acht procent. Wat interessant is aan deze groep vrouwen en belangrijk is in het bestuderen daarvan, is dat zij vaak de primaire zorg hebben voor kinderen. Vaak zijn het alleenstaande moeders, dus als ze in de gevangenis komen levert dat doorgaans grote problemen op. Dat levert ook veel risico’s op voor die kinderen.” 

De drie W’s 

Rodermond legt uit dat er behoorlijk wat vrouwen zijn die zich met criminaliteit inlaten. Die criminaliteit loopt uiteen van diefstal tot moord. “Het is echt niet alleen maar een lippenstiftje stelen.” Haar uitgangspunt was dan ook dat vrouwen over het algemeen andere problemen hebben dan mannen. Ze hebben daarmee deels een ander pad naar criminaliteit en komen met stoppen ook andere obstakels tegen. “Preventieprogramma’s zijn vaak op een genderneutrale basis opgesteld. En je kunt je afvragen of dat dan optimaal is voor vrouwen of dat het toch anders moet worden aangepakt.” 

"Preventieprogramma’s zijn vaak op een genderneutrale basis opgesteld. En je kunt je afvragen of dat dan optimaal is voor vrouwen."

Rodermond verwijst daarbij naar de drie W’s waar vaak aan wordt gerefereerd: wonen, werk en wederhelft. De theorie is dat wanneer deze drie stabiel zijn, het vervolgens makkelijker zou moeten zijn om op het rechte pad te blijven. “Inmiddels weten we dat er meer nodig is. Bij vrouwen zag ik dat vooral de woning cruciaal is. Vaak hebben ze geen woning na detentie, terwijl dat op papier wel goed geregeld zou moeten zijn. Ik merkte dat de kans op herhaling dan groter is.”

Grotere problematiek

Een andere belangrijke factor om het leven weer op de rit te krijgen is betekenisvol werk. Vrouwen die er niet in slaagden om te stoppen met criminaliteit, hadden vaak laagbetaalde banen of werkten in de prostitutie. Terwijl vrouwen die wél waren gestopt, juist betekenisvol werk, structuur en een gevoel van eigenwaarde hadden. “Werk, het hebben van een stabiele relatie en kinderen, zijn dus niet factoren die op zichzelf zorgen dat de vrouwen stopten met criminaliteit. Terwijl dat vaak juist wel wordt gezegd. De meerderheid van deze vrouwen heeft kinderen. Dus als dat waar was, waren ze in eerste instantie niet in de gevangenis terecht gekomen. Dit onderzoek laat zien dat de exclusieve focus op werk en relatie ze niet verder gaat helpen. Er speelt veel grotere problematiek, zoals huisvestiging, drugsproblemen en trauma’s uit het verleden.”

"Werk, het hebben van een stabiele relatie en kinderen, zijn dus niet factoren die op zichzelf zorgen dat de vrouwen stopten met criminaliteit."

Dankzij dit soort conclusies is dit onderzoek waardevol als het gaat over het tegengaan van criminaliteit onder vrouwen én voor het re-integratie-proces. Rodermond hoopt mede door haar onderzoek op verbetering. Momenteel richt ze zich alweer op nieuw onderzoek: de levensloop van verdachten van terroristische misdrijven. Hiervoor haalde ze nog tijdens haar promotieonderzoek een subsidie binnen, en vorig jaar een tweede. “Het begon als een soort uitstapje naar een andere populatie, maar inmiddels ben ik betrokken bij verschillende onderzoeken naar daders en verdachten van deze extreme vorm van criminaliteit. Wat al mijn onderzoek bindt is die levensloopbenadering. Ik ben met name geïnteresseerd in het verbinden van de periode voorafgaand en ná detentie, en het stoppen met strafbaar gedrag. Eens een dief, is echt niet altijd een dief.”

Je kunt je stem op Elanie Rodermond tot en met 6 mei hier uitbrengen. Op 31 mei vindt tijdens New Scientist Live de spannende bekendmaking van de verkiezing plaats. De vijf onderzoekers met de hoogste score mogen tijdens het event hun onderzoek presenteren, voordat de winnaar bekend wordt gemaakt.