In een van de gangen onder het hoofdgebouw van de Vrije Universiteit Amsterdam is een depot vol bijzonder VU-erfgoed te vinden. Conservator Reinout Klaarenbeek vertelt over het belang van dit erfgoed en de unieke atlas die de VU-collectie moet gaan verrijken. 

Welk concreet belang heeft men bij erfgoed?

„Je kunt wel vanachter je beeldscherm lezen over de geschiedenis, maar wanneer je een wereldkaart uit de 17e eeuw in je handen hebt, gaat het onderwerp leven. Aan de hand van voorwerpen uit de geschiedenis kun je zien hoe in het verleden over iets gedacht werd. Dat is essentieel voor wetenschappelijk onderzoek. Of het nu gaat om opgezette vogels die in het onderwijs werden gebruikt, om een Bijbel uit de 16e eeuw of onze collectie kaarten. Aan mij de taak om de collectie niet in het depot te laten verstoffen. Studenten en onderzoekers moeten ermee kunnen werken."

Waarom is het beheren van het VU-erfgoed volgens u zo belangrijk?

„Het gaat er vooral om dat we mensen bewust maken van de gezamenlijke geschiedenis en identiteit van de VU-gemeenschap. Ik denk dat er terrein te winnen valt als het gaat om de feeling met die VU-geschiedenis. De gereformeerde binding die er van oudsher was, is er niet meer. Maar het emancipatoire karakter van studenten die niet uit de elite komen, maar wel kunnen opklimmen binnen de VU, bestaat nog steeds. Nu vinden veel tweedegeneratiemigranten en nieuwe Nederlanders een plek op de VU."

Is de plek van erfgoed en specifiek die van kaarten en atlassen, sinds de komst van het internet veranderd?

„Absoluut. Voor die tijd was onze plek logischer. Tien jaar geleden hadden we een kaartenzaal vol kaarten en atlassen. Zo was er sprake van direct contact en konden we studenten en collega’s helpen bij onderzoek. Nu komen de mensen minder naar de kaartenzaal toe en zijn die ruimtes studieplekken geworden. We proberen nu naar de mensen toe te gaan door zichtbaar te zijn in de bibliotheek: met vitrines en een wisselcollectie. Daarnaast zoeken we aansluiting op de online ontwikkelingen door kaarten digitaal beschikbaar te stellen."

„Het mooie van erfgoed is dat op het moment dat mensen ermee geconfronteerd worden, er verhalen los komen. Zo liet ik onlangs in het depot een aantal historische kaarten van Berlijn zien aan een paar mensen. Een meneer op leeftijd veerde op en vertelde meteen vol enthousiasme over de tijd waarin hij als student naar Berlijn reisde voor de val van de muur."

Kaart uit de atlas die de collectie moet gaan verrijken

Recentelijk is het VUfonds een campagne gestart om een atlas aan te schaffen. Wat is er zo bijzonder aan deze atlas?

„Deze historische atlas uit 1830 laat de wereldgeschiedenis zien aan de hand van twintig kaarten. Het zijn reconstructies van hoe de wereld er op een bepaald moment uitzag. Je kunt zien hoe de kennis van de wereld uitbreidt. Zo is op de eerste kaart het ontstaan van de aarde te zien. Erg Europees gericht en christelijk. Oude beschavingen zie je niet. Het zou dus interessant zijn verschillende atlassen met verschillende perspectieven te vergelijken. Zo kun je mensen aan de hand van erfgoed laten nadenken over wereldbeelden en ideeën. De atlas is een bijzondere verrijking voor de collectie en is nog nergens in Nederland te vinden."

Waarom is externe financiering noodzakelijk? 

„Van het jaarlijkse budget kunnen we gelukkig een aantal leuke dingen doen, maar voor de echt bijzondere stukken hebben we extra financiering nodig. In het momentum van zo’n aankoop organiseren we evenementen. Juist om die binding met de VU te vergroten."

Ook bijdragen aan de aanschaf van deze unieke atlas? Lees meer over het project: Draag bij aan de aanschaf van een unieke atlas en de restauratie van oude drukken - Vrije Universiteit Amsterdam (vu.nl)