Sinds de seksuele revolutie lijken we op seksueel gebied vrijer dan ooit. Volgens filosoof Ype de Boer is er tegelijkertijd sprake van eenzijdigheid.

De Boer (30), als buitenpromovendus filosofie verbonden aan de VU, schreef het boek Het erotisch experiment als pleidooi voor een rijkere erotische ervaringswereld. De keuze om het boek te schrijven ging niet over één nacht ijs. “Ik wilde niet als een seksgoeroe bekend komen staan”, zegt hij lachend in de lobby van een hotel in Amsterdam-Zuid.

Waarom zijn seks en filosofie een logische combinatie?

„Als je opgewonden bent ziet de wereld er anders uit. Een mond is ineens niet meer bestemd voor praten of eten, maar voor zoenen. De ideeën die je op dat moment hebt bepalen wat je ziet als mogelijkheden. Dat is wat ik filosofisch intrigerend vind. Want wat zegt dat over de aard van de werkelijkheid? Het verandert mee met de staat waarin je bent.”

„Bovendien zijn we geneigd te geloven dat seks aan het denken ontsnapt. Misschien gebruiken we seks zelfs wel om te ontsnappen aan het denken. In het Frans heet het orgasme niet voor niets ‘la petite mort’; de kleine dood, alsof je er tijdens het hoogtepunt even niet bent. Seks wordt vaak gezien als een biologisch fenomeen dat tegenover het menselijke denken staat. Ik mijn boek probeer ik juist te laten zien dat zelfs in de meest alledaagse vrijpartij erotische betekenis doorspeelt, en dus ook denken. De ideeën en beelden die we hebben, bepalen welke erotische mogelijkheden we zien en welke niet.”

„Ik wil geen pleidooi voor tantra houden, maar het is één van de manieren om je erotische ervaringswereld te vergroten.”

En volgens jou kan het denken dus ook erotische ervaringsmogelijkheden beperken?

„De manier waarop we over erotiek denken beïnvloedt onze ervaring. Als je seks ziet als een dierlijke manier om driften te bevredigen, of juist als een machtsspel erváár je het ook op die manier. Met een andere kijk kan het erotische een heel ander karakter krijgen. Maar er is wel altijd een kijk en dus denken.”

„In de Indiase filosofie tantra speelt het lichaam een hele andere rol bij seks. Daarin bestaat - naast het fysieke lichaam - ook het ‘subtiele lichaam’. Met het subtiele lichaam kun je energetisch met iemand te communiceren. Dat verschilt zo van wat de standaard westerse opvatting van seks en lichaam is. Ik wil geen pleidooi voor tantra houden, maar het is één van de manieren om je erotische ervaringswereld te vergroten.”

Hoe kwam je op dit onderwerp uit?

„Met een geliefde heb ik een paar keer een heftige seksuele ervaring gehad. Die ervaring ging verder dan hoe ik tot dan toe over seks had nagedacht en ik merkte zo tegelijk hoe beperkt dat was. Ik kon het niet plaatsen. Seks zat voor mij vast in een gebruiksaanwijzing. De werkelijkheid is veel rijker aan vormen dan ik eertijds kon zien. Toen ben ik onderzoek gaan doen naar hoe andere seks-, lichaam- en mensopvattingen in andere culturen en tijden tot andere erotische ervaringen en praktijken hebben geleid.”

De ondertitel van het boek is ‘Voorbij de moderne seksuele identiteit’. Wat bedoel je daar precies mee?

„Tegenwoordig is er in Nederland veel seksuele openheid. We kijken niet meer op van homoseksualiteit of polygame relaties. Maar de vrijheid je tot allerlei seksuele identiteiten te bekennen heeft een schaduwzijde. Er ligt een onvrijheid op de loer als je te veel waarde gaat hechten aan het beeld ‘homoseksualiteit, of ‘biseksualiteit’. Een homo moet zich als een homo gedragen en een bi als een bi. Als je niet oppast, stuurt het beeld dat je van jezelf hebt je ervaringsmogelijkheden.”

„Je moet je bewust worden van geestelijke vrijheid, anders speel je steeds hetzelfde seksuele riedeltje af.”

Om seks anders te ervaren moet je volgens jou dus ontsnappen aan je eigen opvattingen over seks. Hoe doe je dat?

„Ik denk dat je er niet aan hoeft te ontsnappen. Het is vooral belangrijk om te realiseren dat we binnen een specifiek kader seks ervaren. Opvattingen over seks uit andere culturen zijn niet perse beter en ik denk ook niet dat de westerse leefwereld ingeruild moet worden voor een oosterse, maar door in te zien dat er meer mogelijk is kun je je eigen perspectief openen. Dat schept ruimte voor andere ervaringen.”

Wat kun je wel zelf doen om je erotische ervaringswereld te vergroten?

„Ik hoop dat mijn boek lezen een begin kan zijn, maar lezen is natuurlijk niet hetzelfde als seks hebben. Daarna moet je het toch zelf gaan realiseren. Hopelijk sta je minder vanzelfsprekend in je erotische ervaring en komen daarmee vanzelf andere ervaringsmogelijkheden mee. Je moet je bewust worden van geestelijke vrijheid, anders speel je steeds hetzelfde seksuele riedeltje af.”