Het programma laten ze gedeeltelijk voor wat het is. Veel te interessant om gewoon van Tweede-Kamerlid Tanja Jadnanansing – ze studeerde rechten bij de VU – te horen hoe het werkt. De masterstudenten van The Boardroom hangen aan haar lippen in de PvdA-fractiekamer. ‘Heeft het wel zin om de politiek in te gaan?’

PvdA-leiders zijn er gevierd en weer gevallen, vele plannen gesmeed en afgeschoten: de fractiekamer in het Tweede-Kamergebouw in Den Haag. Vanavond, 26 november, ontvangt Kamerlid en rechtenalumna Tanja Jadnanansing er de twintig masterstudenten die deelnemen aan The Boardroom: negen masterclasses van prominente alumni en VU-wetenschappers. Samen met Wouter van Atteveldt, VU-docent communicatiewetenschap, leert zij de studenten hoe je een boodschap goed overbrengt in politiek en media.

Voor het zover is, is het nog een hele toer om het gebouw binnen te komen. Zo kort na de aanslagen in Parijs is de beveiliging streng. Jadnanansing moet elk groepje persoonlijk opvangen bij de ingang. Daar wordt iedereen eerst gescreend alsof we door de douane moeten.

Politieke macht → mediamacht

Eenmaal in de fractiekamer – “waar die dame in het rood zit, is Diederiks (Samsom, fractievoorzitter, red.) stoel” – beginnen we met een pitch. De docenten van vanavond krijgen eerst vijf minuten, om zichzelf voor te stellen.
Van Atteveldt noemt relevante inzichten uit zijn specialisme: de relatie tussen politiek en media. “Politieke macht kan altijd worden omgezet in mediamacht. Iemand met macht krijgt wel kritische vragen, maar nooit echt ondermijnend. Mensen zonder macht moeten met rare acties komen om überhaupt in het nieuws te komen. Maar daardoor worden ze tegelijk niet zo serieus genomen. Andersom; als je de politieke controle verliest, verlies je ook de mediacontrole. Dan wordt er ineens gelekt door je eigen mensen en heb je geen vat meer op de media.” Ook: “Journalisten willen niets liever dan een mooi verhaal vertellen. Goede ideeën gaan vaak niet door als ze niet goed uit te leggen zijn.”

Dan gaat de bel

Jadnanansing is aan de beurt. “Ik ben 48 jaar, toen ik 20 was, studeerde ik rechten aan de VU. Ik vond het geen makkelijke studie en ik heb er ook bij gewerkt. Ik bemoeide me altijd met alles waarmee ik me kon bemoeien. Nu ik Kamerlid ben, sinds 2010, praat ik niet meer namens mezelf maar namens de partij. Dat is soms moeilijk.” Er klinkt een bel die we eerder hebben gehoord. “Als je de bel hoort, hebben kamerleden een debat afgerond. Gaat de bel twee keer, dan heeft de minister geantwoord. Een heel lange bel: dan moeten wij alles uit onze handen laten vallen en gaan stemmen in de Kamer. Dinsdag en woensdag moet je daarvoor in dit gebouw zijn. Je kunt ook niet ziek zijn. Gesprekken kunnen tot de laatste minuut worden afgebeld.”

Overtuigen in drie minuten

Nu zijn de studenten aan de beurt. Iedereen heeft drie minuten voorbereid over het nieuwsonderwerp dat het afgelopen halfjaar belangrijk was voor hem of haar en moet media en politiek in drie minuten overtuigen van dat belang. Een geneeskundestudente bijt het spits af met een toepasselijk onderwerp: het constante crisismanagement in de politiek. “Daardoor is er minder langetermijnvisie en die is wel nodig. Ik wil dat er een adviserend orgaan komt met wetenschappers en oud-politici om visie te ontwikkelen voor de komende vijftig, zestig jaar.”

Allerlei onderwerpen passeren de revue. Van een EU-leger door een criminologiestudente tot geweld tegen NS-personeel door een a&o-psychologiestudent. Een econometrie- en filosofiestudent wekt indruk door zijn laatste minuut te reserveren voor stilte: voor terreurslachtoffers in Beiroet, voor wie we in het Westen veel te weinig aandacht hebben, vindt hij.

‘Wie is hier lid van een politieke partij?’

Jadnanansing reageert: “Het doet me goed om te horen dat jullie allemaal zo met de samenleving bezig zijn. Wij zien jongeren hier vaak als mensen die alleen werken als ze punten krijgen. Wouter, breng jij even diepgang!” Dat doet hij: “Ik twijfel niet aan jullie oprechtheid. Maar in hoeverre zijn het alleen woorden? Mensen denken tegenwoordig dat ze wel klaar zijn als ze een pagina hebben geliked. Hoeveel van jullie zijn lid van een politieke partij?” Alleen één geneeskundestudente zit bij de Jonge Democraten. Een studente van de research master bewegingswetenschappen: “Ik heb het overwogen, maar je bereikt zo weinig.”

Jadnanansing: “Ik moest het debat echt leren. Ik ben meer van de dialoog, samen tot een oplossing komen. Maar ik werd teruggeroepen: een aantal collega’s vond dat ik me aan de politieke mores moest aanpassen en in debatten veel steviger mijn punt moest maken. En bovendien dat ik niet altijd kon zeggen wat ik echt denk en vooral politieke punten moest scoren.” Een van de geneeskundestudenten reageert: “Dat vind ik dus moeilijk om mee om te gaan.” Jadnanansing: “Ik geef elke maandag les op een vmbo-school. Die kinderen vertel ik dat ze de beste editie van zichzelf moeten worden. Op een dag vroeg een jongen mij: ‘Juf, bent u de beste editie van uzelf?’ Dat zette me aan het denken. Samenwerken, dialoog voeren, waar ik goed in ben: dat doe ik hier allemaal niet. Wat is mijn toegevoegde waarde? Toen ben ik na vijf jaar een ‘bevrijd kamerlid’ geworden. Ik denk nu: de PvdA heeft mij op de lijst gezet om wie ik ben. Ik loop niet altijd in de pas.”

Pizzasessies

Jadnanansing: “Mijn jongeren worden gediscrimineerd, dat hoor ik in mijn klas en tijdens de pizzasessies die ik elke woensdagavond hier met jongeren organiseer. Omdat ik in de politiek zit, kon ik een motie indienen. Daarmee wil ik scholen inspireren om het gesprek over discriminatie tijdens maatschappijleer aan te gaan. De lesmethode die ik op mijn school heb ontwikkeld, heb ik op tv gekregen. Over hoe je met elkaar in gesprek kunt gaan en verbinding kunt maken zonder angst te zaaien. De minister heeft hem daarna geroemd en nu vindt iedereen het interessant.”

“Doe het dus wel, lid worden van een partij”, zegt Jadnanansing, “En kom bij mij om van mijn fouten te leren. We zitten opgesloten in een systeem. Maar jullie hebben een gave: goede hersenen. In mijn vmbo-klas zat een keer een jongen helemaal te wiebelen op zijn stoel van enthousiasme tijdens mijn les, maar hij zei niets. Ik vroeg waarom hij niet meedeed. Hij zei: ‘Juf, ik voel tot in mijn tenen dat ik mee wil doen, maar ik heb de woorden niet.’ Jullie hebben dat wel.”

Het programma met oefeningen in groepjes komt in het gedrang. Geeft niet. De studenten oefenen nog wel met debatteren: een stelling verdedigen en daarna ook overtuigend de andere kant op redeneren. Lastig. Deze groep zit nog niet in het systeem, ze willen nog vol vuur gaan voor wat ze echt vinden. En gauw tot de oplossing komen die ze zien. Van Atteveldt geeft nog een gouden tip: “De kunst van politiek is om het niet over de stelling te hoeven hebben, maar om het zo te draaien dat jij je punt kunt maken.” Hij corrigeert een student: “Je moet niet zeggen: ‘We glijden af’, maar een compliment geven: ‘Wat een goed punt! Nog belangrijker is…’”

“De tijd vliegt verschrikkelijk,” merkt Jadnanansing tegen tienen. Ik vind het heel jammer. Laten we nog eens afspreken. Op een woensdagavond van zeven tot negen, met een pizza.”