Premier Rutte nam hoogst persoonlijk het eerste exemplaar in ontvangst: de biografie over oncoloog en VU-emeritus hoogleraar oncologie Bob Pinedo. Mij intrigeert hij sinds 2008, toen ik las over zijn schokkende ervaring met een wond vol maden.

Nooit zal ik vergeten wat Bob Pinedo in 2008 vertelde in een NRC-interview:

De eerste patiënt van wie hij veel leerde, was een oude dame die in een rolstoel het ziekenhuis op Curaçao werd binnengereden, met een ingezwachteld been. Dat been was niet waar ze voor kwam, maar Pinedo was benieuwd wat ermee was en vroeg of de zwachtels eraf mochten.

Pinedo: „Nee, zei die dame, dat wil ik niet, dat is al twintig jaar zo. Ik overreedde haar en haalde de zwachtels er toch af en toen…” Hij doet zijn hand voor zijn gezicht. „…vielen er duizenden wormen en maden van haar been, ze krioelden over de grond.”

De volgende dag was de dame dood. „Ze had in symbiose geleefd met die beesten en ik had dat doorbroken. Het evenwicht was weg.”

Komt het daardoor dat u later ging zeggen dat tumoren ook te snél kunnen worden weggehaald? „Een grote borsttumor zonder uitzaaiingen heeft zelf een rol in het voorkomen van uitzaaiingen, ja, dat sluit ik niet uit. Het lijkt normaal om zo’n tumor meteen weg te halen, maar is het wel zo normaal? Je doorbreekt dan ook het evenwicht. Ik denk dat het vaak beter is om de tumor eerst geleidelijk aan kleiner te maken.”

Bruggenbouwer tussen patiënt en wetenschap

Bob Pinedo is emeritus hoogleraar in de medische oncologie aan de VU en wereldwijd een van de meest gelauwerde Nederlandse kankerspecialisten. Hij kreeg in 1997 de Spinoza-premie, ook wel Nederlandse Nobelprijs genoemd. In 2002 richtte hij het baanbrekende VUmc Cancer Center Amsterdam op, de rood-blauwe blokkendoos aan de A10.

Het geciteerde interview in 2008 was ter gelegenheid van zijn emeritaat. Nu is over zijn halve eeuw strijd tegen kanker de biografie De ontdekkingsreis van Bob Pinedo, patiëntendonker en kankerwetenschapper uit, geschreven door medisch journalist René Steenhorst.

Pinedo, nu secondopinionarts, overziet in de biografische schets een halve eeuw kankergeneeskunde, waarin hij als bruggenbouwer tussen patiënt en wetenschap een grote rol speelde. ‘Er is al heel veel bereikt, maar de puzzel die kanker heet, is ongekend complex. Het onbeperkt denken aan oplossingen gaat verder.’

Pijn is niet langer nodig

In de jaren zeventig van de vorige eeuw kwam bij Pinedo de confrontatie met al die ‘uitzichtloos ziek’ verklaarde patiënten hard aan. Patiënten met uitzaaiingen werden toen nog beschouwd als hopeloos verloren. Van goede pijnbestrijding was geen sprake. Hun gekerm klonk soms tot ver in de kleurloze, holle ziekenhuisgangen. ‘We hadden patiënten niet veel te bieden, er waren vrijwel geen behandelingen in dat stenen tijdperk van de kankergeneeskunde.’

Maar vijftig jaar later: het aantal kankerbehandelingen is ontelbaar, pijn is niet langer nodig, in laboratoria worden mini-organen en -tumoren gekweekt uit de cellen van de individuele patiënt om te kijken welke geneesmiddelen het meeste effect hebben op diens kanker. En ook: kanker is niet altijd per definitie dodelijk. Steeds meer patiënten overleven.

> Op nos.nl een bericht over de biografie over en de loopbaan van Bob Pinedo.

> In 2014 gaf Pinedo een indrukwekkend interview aan NRC: hij won toen een belangrijke Amerikaanse prijs én zijn dochter had kanker. ‘Als het heel dichtbij komt, ga je als dokter nieuwe dingen leren.’