Elke maand zetten we een alumnus met een bijzondere prestatie in de schijnwerpers. Dit keer een interview met bioloog Jos Brils. Voor zijn jarenlange wetenschappelijke samenwerking met Roemenië is VU-alumnus Jos Brils in november 2020 onderscheiden namens de Roemeense president.
U bent benoemd tot Officier in de Culturele Verdienste Orde op het gebied van de wetenschap. Waarvoor heeft u de onderscheiding ontvangen?
„Voor mijn samenwerking met Roemenië bij het opzetten van een pan-Europese onderzoekinfrastructuur gericht op het integraal en interdisciplinair bestuderen van rivier-zee-systemen: ‘van de bergen tot op zee’. Het initiatief draagt de naam DANUBIUS-RI en staat op de European Strategy Forum for Research Infrastructures (ESFRI) roadmap. ESFRI is echt topleague en de roadmap is er om onderzoekinfrastructuren mogelijk te maken op alle terreinen van wetenschap waar Europa voorloper is, of kan worden. DANUBIUS-RI maakt unieke Europese testlocaties, langdurig verzamelde data en apparatuur beschikbaar voor onderzoekers."
Wat is de reden dat Roemenië dit geïnitieerd heeft?
„Roemenië ligt aan het einde van de rivier de Donau die onderweg tien Europese landen aandoet. Roemenië vormde decennialang het afvoerputje voor verontreinigingen uit die Europese landen. Naast verontreinigingen zijn er nog meer problemen in het Donau – Zwarte-Zee-systeem. Voor Roemenië is het beter begrijpen van het functioneren van rivier-zee-systemen dan ook erg belangrijk om de problemen beter te kunnen beheren. Veel van die problemen spelen ook in het Rijn-Noordzee-systeem en andere rivier-zee-systemen, wereldwijd."
Kunt u meer vertellen over de problemen die zowel Roemenië als de rest van de wereld ervaart?
„Verontreinigingen in water, bodem en sediment hebben nadelige effecten op planten en dieren en daarmee op de biodiversiteit. Daarnaast wordt de vrije loop van rivieren gehinderd door barricades, zoals stuwdammen en dijken. Deze barricades houden ook sediment tegen. Door een tekort aan sediment zie je na verloop van tijd benedenstroomse effecten zoals rivierbedinsnijding, terugtrekkende delta’s en kusterosie. In Nederland hebben we ook veel last van kusterosie. Elk jaar wordt er zo’n 12 miljoen kubieke meter zand op de kust gespoten om deze in stand te houden. DANUBIUS-RI maakt betere studie mogelijk van al deze problemen."
Specialiseerde u zich tijdens uw studie biologie ook al in verontreiniging?
„Absoluut. Ik heb mij tijdens mijn master gespecialiseerd in ecotoxicologie. Dat is de milieukundige kant van biologie. Ik heb toen onderzoek gedaan naar verontreinigde bodems en zware metalen. Die interesse is niet zomaar ontstaan. Ik kom uit het Noord-Brabantse plaatsje Budel. Dat is de enige plek in Nederland waar een zinkfabriek staat. Die fabriek was de oorzaak van de historische zware metalenverontreiniging in De Kempen. Het beter begrijpen van de effecten van die verontreiniging was mede reden om te kiezen voor de studie ecotoxicologie aan de VU."
Ben je zelf VU-alumnus en heb je iets bijzonders te delen? Geef ons dan een seintje via vumagazine@vu.nl
