Kathleen Ferrier (63) is voorzitter van het Abraham Kuyperjaar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en was tien jaar Kamerlid voor het CDA. Onlangs verscheen de documentaire Het Gedoogdrama over de formatie van het kabinet-Rutte I, waarin zij een belangrijke rol speelde.

In 2010 vormden de VVD en het CDA een minderheidsregering met gedoogsteun van de PVV: het kabinet-Rutte I. U was daartegen. Wat maakte dat u voor het eerst over dit debacle wilde spreken? 

„We zijn tien jaar verder en het is goed het verhaal een keer te vertellen. Het geeft mensen een inkijkje in hoe het ging en wat mijn overwegingen waren. Ondanks dat ik het namelijk geen goed idee vond om de PVV van Wilders in het landsbestuur te halen, besloot ik wel in de fractie te blijven. Juist om het geluid te zijn van een derde van mijn partij, die het net als ik geen goed idee vond. Sommige mensen denken daardoor dat ik uiteindelijk toch akkoord ben gegaan met deze constructie, maar dat is niet zo. Ik heb tegen gestemd en ben tegen gebleven. In de beslotenheid van de fractie heb ik tijdens discussies binnen de fractie mijn standpunten natuurlijk naar voren gebracht."

U was destijds van mening dat regeren met Geert Wilders uw partij op een ‘glijdende schaal’ zou plaatsen. Wat bedoelde u daar concreet mee?

„Niet alleen maar de partij, maar ook de politieke cultuur en de gehele samenleving komt op een hellend vlak. Omdat je zaken gewoon gaat vinden die niet gewoon zijn. Als je het partijprogramma van de PVV leest, zie je dat je niet met zo’n partij kunt regeren. Natuurlijk moeten we niet doen alsof de PVV niet bestaat en de kiezers dwalende mensen zijn. De partij legt de vinger daadwerkelijk op een gevoelige plek in de samenleving, maar het is aan andere partijen om daar toekomstgerichte antwoorden op te formuleren, vanuit de eigen uitgangspunten. Dat gebeurt te weinig. Partijen lopen de kiezers achterna in plaats van kiezers aan zich te binden vanwege de inhoud van hun partijprogramma. Politieke winst behalen is niet hetzelfde als politiek bedrijven."

„Politieke winst behalen is niet hetzelfde als politiek bedrijven."

Mist u de politiek weleens? 

„Geen moment. Dat de regering destijds viel, was naar mijn mening niet nodig geweest. De gedoogpartij, Geert Wilders, stapte op en ik dacht alleen maar: Let him go. We kunnen door met het minderheidskabinet en op onderwerpen meerderheden proberen te krijgen. Men had echter al beslist dat er verkiezingen zouden komen. Ik had best in de Kamer willen blijven, ik hield van mijn werk, maar ik ben van mening dat politici niet moeten blijven plakken. Dat is slecht voor de democratie. Verse aanwas is nodig om een nieuw geluid te laten horen. Weggaan was een bewuste keuze. Ik heb de deur achter me dichtgetrokken."

In de documentaire spreekt u over de inspiratie van een zangeres voor de momenten waarin u het niet meer zag zitten.

„Ik heb Spaans en Portugees gestudeerd en uit de muziek en teksten uit Zuid-Amerika put ik altijd veel kracht. Het lied dat ik noemde is La Maza zoals gezongen door de Argentijnse zangeres Mercedes Sosa. La Maza is een instrument, een drum, bestaande uit verschillende elementen die niets zouden zijn als er niet op de juiste wijze gebruik van zou worden gemaakt. Zo is het met alles in het leven. Omdat je gelooft in bepaalde dingen geef je er inhoud aan. Zonder dat stelt het leven niets voor en is het slechts een samenraapsel van toevalligheden."

Uw vader was de laatste gouverneur en de eerste president van Suriname. Is er iets wat u van hem leerde en nog steeds meedraagt?

„Bij ons thuis werd nooit een ingrijpende beslissing genomen zonder dat wij allemaal ons zegje hadden gedaan. Dat gebeurde in een zogenaamde ‘krutu’, ook wel een familieoverleg. Mijn vader werd gevraagd om gouverneur te worden en we zouden daarom moeten verhuizen naar Paramaribo. Mijn zusje en ik wilden niet mee. Wij woonden op dat moment midden in de natuur en speelden de hele dag in het oerwoud. Hij legde ons toen uit dat er momenten in het leven zijn waarop je iets gevraagd wordt waarbij je een belang kunt dienen dat uitstijgt boven je eigen belang. In dat geval moet je jouw eigen belang daar ondergeschikt aan maken."

„Al vroeg besefte ik hoeveel het uitmaakt waar je wieg staat. Dat is een basisonrecht."

Heeft hij u geïnspireerd om politiek actief te worden?

„Mijn beide ouders hebben ons vooral opgevoed met een gevoel van verantwoordelijkheid. Niet als een zware last, maar als een besef dat het leven prachtig is dat het voor iedereen zo moet zijn. Thuis spraken we over zaken als kindhuwelijken, (uithuwelijking van jonge meisjes, red.) en andere vormen van kansenongelijkheid onder mensen. Al vroeg besefte ik hoeveel het uitmaakt waar je wieg staat. Dat is een basisonrecht."

„Uiteindelijk komt het met veel dingen in het leven neer op politieke wil. We weten precies wat we moeten doen om meer gelijkheid in de wereld te krijgen; we hebben de technologie, we hebben de middelen. Maar waar het aan ontbreekt, is de wil om te veranderen en macht op te geven. Een ander op de voorgrond te plaatsen en niet jezelf. Dat zie je ook in het debat over het aanbieden van excuses voor het slavernijverleden. Ik ben daar voorstander van. Wat daarbij belangrijk is, is dat je je eigen positie relativeert en de ander op de voorgrond plaatst."

U was jarenlang voorzitter van de Martin Luther King Lezing. Vormt hij voor u een belangrijke inspiratie?

„Absoluut. Zijn geweldloze strijd tegen rassenongelijkheid en racisme veranderde de wereld en inspireert mij nog steeds om de strijd tegen onrecht aan te gaan. Ik kan mij nog goed herinneren dat hij vermoord werd. De ontzetting die ik zag op de gezichten van mijn ouders. Het doel van de stichting is zijn gedachtegoed levend houden. Onder meer dankzij betrokkenheid van de VU en Justice & Peace zijn de activiteiten uitgegroeid tot lezingen, lespakketten en evenementen."

U bent momenteel voorzitter van het Abraham Kuyper jaar. Wat is uw band met hem?

„Abraham Kuyper is een fenomenale man die in één leven maar liefst een universiteit, een krant en een politieke partij in het leven heeft geroepen. Ik kende zijn werk al, maar pas toen ik in Hong Kong woonde, ontdekte ik hoe ver zijn invloed reikt. Op mijn reizen in China ontmoette ik veel Chinezen die gefascineerd zijn door het gedachtegoed van Kuyper. Het is een eer om ook in Nederland zijn figuur levend te mogen houden."

Meer lezen over Ferrier? Een uitwerking van haar Anton de Kom lezing 2019 is verschenen onder de titel Hoe wij hier ook samen kwamen. Een pleidooi voor menselijkheid, nieuwsgierigheid en de verbindende kracht van verhalen.