VU-alumnus Sylvia de Groot Heupner is directeur van Het Begint bij Taal. Met Kletsmaatjes, het jongste initiatief van de stichting, probeert ze nieuwkomers aan vrijwilligers te koppelen om zo de Nederlandse taal te leren. „Sommige deelnemers hadden enkel contact met instanties, niet met Nederlanders.”

Vertel, wat is Kletsmaatjes precies? 

„Met Kletsmaatjes willen we nieuwkomers in Nederland helpen bij het oefenen van de Nederlandse taal en hen tegelijkertijd nieuwe contacten laten opbouwen. Als je nieuwkomers vraagt waar ze behoefte aan hebben, dan zeggen ze altijd: meer contact met Nederlanders. Het gaat bij Kletsmaatjes niet om taalles, maar om een uurtje kletsen met een vrijwilliger, vaak online en dus erg laagdrempelig."

Kletsen: is dat dé manier om een taal te leren?

„We weten dat je goed onderwijs nodig hebt om een taal te leren, maar daarnaast is er  veel taalcontact nodig. Een nieuwe taal leer je niet alleen uit een boek of tijdens een taalles. Je leert een taal pas echt wanneer je die regelmatig spreekt. Taal is een belangrijk onderdeel van een samenleving, dus je hebt mensen nodig om het goed te begrijpen. Neem bijvoorbeeld de aanspreekvormen en omgangsvormen op de werkvloer. Op Nederlandse universiteiten zijn die vaak vrij informeel. Ook vinden we het belangrijk dat je vragen stelt als je iets niet begrijpt. Om dat soort gevoeligheden mee te krijgen, heb je andere mensen nodig."

Hoe is het idee voor Kletsmaatjes ontstaan? 

„Tijdens de coronapandemie sloten bibliotheken en taalhuizen hun deuren en even Nederlands spreken op straat of bijkletsen met collega’s zat er voor nieuwkomers dan ook niet in. Dan zakt de taalkennis snel weg. We zagen toen ook dat er veel mensen waren die graag als vrijwilliger aan de slag wilden. Omdat ze geen werk meer hadden of geen sociale activiteiten. Zo zijn we overal in Nederland mensen aan elkaar gaan koppelen, online."

„Inmiddels zijn we post-corona, maar Kletsmaatjes is populairder dan ooit. We zien dat vrijwilligers die een drukke baan of kinderen hebben, en aangeven dat ze eigenlijk geen tijd hebben om fysiek af te spreken, het ideaal vinden. We hebben inmiddels 1.200 actieve vrijwilligers, al zijn we naarstig op zoek naar meer want er staan veel nieuwkomers op een wachtlijst."

Mag iedere nieuwkomer zich zomaar opgeven? 

„Wij stellen als enige voorwaarde dat een nieuwkomer niet al veel Nederlandse contacten heeft met wie ze de taal al kunnen oefenen. Sommige deelnemers zijn pas in Nederland en zitten soms nog in een AZC. Heel vaak hebben deze mensen alleen maar contact met instanties, of mensen die voor een instantie werken, maar niet met Nederlanders waarmee ze juist contact willen om zich thuis te voelen."

„Andere deelnemers zijn hier al wat langer, hebben een baan, een appartement en al wat contacten. Ook dan is de taal ontzettend belangrijk om écht te integreren. In de praktijk zien we dat de meeste nieuwkomers uit Oekraïne, Syrië, Iran, Irak, Afghanistan en Turkije komen."

Wat zijn de reacties die u krijgt? 

„Wat ik bijzonder vind is dat er echt langdurige contacten ontstaan. Het gaat dus om meer dan taal alleen. Ik hoor dat mensen naar elkaars verjaardagen gaan, later op elkaars kinderen gaan passen of bij elkaar gaan logeren."

„Het is niet alleen positief voor de nieuwkomers. Het programma is ook bedoeld om mensen die eenzaam zijn, met name degenen met een fysieke beperking, de mogelijkheid te bieden om iets betekenisvols te doen en sociale contacten op te bouwen."

Aan de Vrije Universiteit studeerde u culturele antropologie en daarna NT2-verwerving. Dit klinkt als de ideale achtergrond voor uw huidige functie. 

„Absoluut. Tijdens mijn studie sociale en culturele antropologie heb ik mij vooral beziggehouden met migratie en de effecten daarvan op een samenleving. Dat zie je natuurlijk ook terug in Nederland en bij verwervers van een tweede taal.. Ik heb hier in Panama onderzoek naar gedaan, waardoor ik zelf dus ook Spaans moest leren en tegelijkertijd moest integreren in een nieuwe cultuur."

„Het leuke van culturele antropologie en het leren van een nieuwe taal is dat je je eigen overtuigingen en gewoontes gaat afzetten tegen die in een andere cultuur. Dat je gaat uitzoeken: wat kunnen we van elkaar leren? Net zoals de Kletsmaatjes elkaar hopelijk kunnen verrijken."

Ten slotte: onderzoeken laten zien dat de bereidheid voor vrijwilligerswerk aan het verminderen is. Wat zou u willen zeggen om die trend tegen te gaan?

„Er zijn heel vaak allerlei aannames. Dat vrijwilligerswerk kneuterig is, of voor als je oud bent en tijd over hebt, of dat het veel tijd kost. Terwijl er zoveel verschillende vormen mogelijk zijn: online of fysiek, eenmalig of juist voor een langere periode aan één persoon gekoppeld worden. En het klinkt misschien cliché: maar vrijwilligerswerk is goed voor de ziel en je kunt er zelf veel van leren."

Ben je enthousiast geworden? Je kunt jezelf via deze pagina aanmelden als Kletsmaatje.