Hoe ga je om met tegenslag of problemen, zonder slapeloze nachten waarin je je suf ligt te piekeren? Met de techniek van het reframen til je jezelf op uit je vaste mindset: je krijgt een nieuw perspectief van waaruit je een probleem positiever kunt benaderen.

Nick van Dam studeerde economie en onderwijskunde aan de VU. Hij is verantwoordelijk voor de training en ontwikkeling van alle 25.000 werknemers van consultancybureau McKinsey & Company. Daarnaast is hij hoogleraar op Nyenrode Business Universiteit. Een vaardigheid die alle McKinsey-werknemers vroeg in hun carrière krijgen aangeleerd, is de kunst van het reframen. Belangrijk in een bedrijf waar kennis, oplossingen vinden en adviseren centraal staan, maar ook handig voor jou. In december trainde Van Dam de deelnemers van The Boardroom in deze techniek en VU Magazine was erbij.

Focus op talenten en krachten, niet op zwaktes

Reframen, letterlijk iets in een nieuw kader plaatsen, komt voort uit de positieve psychologie. De psychologie die bestudeert wat gelukkige mensen onderscheidt van ongelukkige mensen en wat we van gelukkige mensen kunnen leren. En dat is niet niks. Niet alleen individuen zijn erbij gebaat, maar ook organisaties en bedrijven. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld dat effectiviteit van leidinggevenden groter is en sneller toeneemt wanneer ze zich focussen op talenten en krachten die ze al hebben in plaats van zich te richten op zwaktes.

Individuen en organisaties zijn gebaat bij positief denken, vertrouwen, maar ook mindfulness omdat dat hen flexibeler maakt in het oplossen van problemen of het omgaan met verandering. Daarom is het niet voor niets dat iedere McKinsey-training begint met een kleine oefening meditatie.

Plaats je uitdaging in een positiever frame

Optimistisch en opgewekt zijn, is makkelijker gezegd dan gedaan. Niet iedereen denkt hetzelfde en niet iedereen zit gelijk in elkaar. Ongeveer vijftig procent van persoonlijkheidskenmerken is genetisch bepaald, de andere helft kun je aanleren. Ook heeft hersenonderzoek aangetoond dat verandering lastig is voor het brein. Het heeft namelijk een voorkeur voor inactiviteit en neigt naar het negatieve. Een combinatie van genetische aanleg en aangeleerde eigenschappen bepaalt dus niet alleen hoe je over een probleem praat, maar ook hoe groot het voelt en hoe je er tegenaan kijkt. Wanneer je de techniek van het omdenken toepast, stel je dit frame ter discussie. Je tilt je jezelf op uit je vaste mindset en krijgt een nieuw kader om het probleem te bekijken. Het helpt om de uitdaging uit een negatief frame te halen en in een positiever frame te plaatsen.

Anders kijken in vier stappen

De techniek die Van Dam gebruikt gaat uit van vier stappen:

Stap 1. Bepaal je kerngedachte over een bepaald onderwerp
Om te oefenen met de techniek kies je uit veel voorkomende kerngedachtes zoals: ‘mislukking is geen optie,’ ‘alles wat ik doe moet perfect zijn,’ of ‘om succesvol te zijn, mag ik geen nee zeggen.’ Naast kerngedachten over persoonlijke ontwikkeling kun je ook oefenen met een inhoudelijke stelling zoals: ‘het duurzaam produceren van auto’s is mogelijk.’

Stap 2. Breng beweringen in kaart die deze kerngedachte ondersteunen
Vervolgens zoek je zoveel mogelijk beweringen die je kerngedachte voor jou ondersteunen en schrijf je ze op post-its. Je zult merken dat sommige beweringen bij elkaar passen of op elkaar lijken. Daarom verdeel je de post-its in vier hoofdbeweringen of categorieën, bijvoorbeeld ‘wat anderen van me vinden’ en ‘ik vind het eng’. Wanneer je kerngedachte is: ‘mislukking is geen optie’ bedenk je wellicht beweringen zoals: ‘dan stel ik anderen teleur,’ of ‘dan word ik gezien als zwak.’

Stap 3. Ontkracht iedere ondersteunende gedachte door een krachtige en interessante tegenstelling
Vervolgens kijk je nog een keer kritisch naar je beweringen uit stap 2. Kloppen ze eigenlijk wel en zijn ze wel realistisch? Zitten er consequenties aan als je iemand teleurstelt? Of valt dat eigenlijk wel mee? Vind je het erg om gezien te worden als zwak of is dat wellicht eerder het probleem van iemand die zo over jou denkt?

Stap 4. Op basis van de vier nieuwe ondersteunende gedachten maak je een nieuwe kerngedachte
De tegenstellingen die je zelf hebt bedacht in stap 3, zorgen als het goed is voor een nieuwe blik op de oorspronkelijke kerngedachte. Een stelling als ‘mislukking is geen optie’ zou je vervolgens in nieuw perspectief kunnen plaatsen: mislukking is onderdeel van een voortdurend leerproces en niet erg.’

Meer lezen over positieve psychologie en de techniek van het reframen? Lees De verandering begint bij jou: Meer succes in je werk met positieve psychologie van Nick van Dam en Eileen Rogers. Uitgeverij Business Contact, 2015, €24,99.)